Tekst: Kata­rzy­na Kała­ska
Zdję­cia: pinterest.com

Biał­ko – jest makro­skład­ni­kiem dostar­cza­nym codzien­nie w posił­kach. Czę­sto sły­szy się, że powin­ni­śmy  tak kom­po­no­wać die­tę, aby nie zabra­kło go w jadło­spi­sie. Szcze­gól­nie męż­czyź­ni uczęsz­cza­ją­cy na siłow­nie drżą o jego pra­wi­dło­wą podaż. Dla­cze­go jest tak waż­ne? Czy rze­czy­wi­ście potrze­bu­je­my go aż tak dużo? Dzi­siaj dowie­cie się wszyst­kich nie­zbęd­nych infor­ma­cji o tym makro­skład­ni­ku.

Biał­ko peł­ni bar­dzo waż­ną rolę w funk­cjo­no­wa­niu orga­ni­zmu. Jest budul­cem wszyst­kich tka­nek, enzy­mów, hor­mo­nów etc. Musi być więc ono dostar­cza­ne w odpo­wied­nich ilo­ściach, takich aby nie dopro­wa­dzać do obcią­że­nia innych narzą­dów. Waż­ne jest źró­dło, z któ­re­go pocho­dzi biał­ko. Może­my wyróż­nić dwa rodza­je bia­łek die­ty: biał­ko pocho­dze­nia roślin­ne­go oraz zwie­rzę­ce­go. Każ­de z nich cha­rak­te­ry­zu­je się odmien­nym skła­dem ami­no­kwa­so­wym, spe­cy­ficz­ny­mi wła­ści­wo­ścia­mi oraz wpły­wem na orga­nizm.

Zapo­trze­bo­wa­nie doro­słej, zdro­wej oso­by wyno­si oko­ło 0,8 g/kg masy ciała/dobę. Więk­szość osób zde­cy­do­wa­nie prze­kra­cza tą ilość.

W ostat­nich latach spo­ży­cie biał­ka przez spo­łe­czeń­stwo ule­gło zna­czą­cej zmia­nie. Coraz więk­szą rolę w naszej die­cie odgry­wa biał­ko, jed­nak wzrost ten nie doty­czy oby­dwu rodza­jów bia­łek na podob­nym pozio­mie. Kon­sump­cja biał­ka zwie­rzę­ce­go sta­le rośnie, nato­miast spo­ży­cie biał­ka roślin­ne­go ule­ga cią­głym waha­niom.

Pola­cy rezy­gnu­ją z jed­nych pro­duk­tów na rzecz innych, jed­nak ich wybo­ry czę­sto nie nio­są za sobą pozy­tyw­nych kon­se­kwen­cji.

Biał­ka zbu­do­wa­ne są z ami­no­kwa­sów, któ­re łącząc się ze sobą wią­za­nia­mi pep­ty­do­wy­mi, two­rzą łań­cu­chy poli­pep­ty­do­we. Ze wzglę­du na umie­jęt­ność syn­te­ty­zo­wa­nia ich przez orga­nizm, zosta­ły one podzie­lo­ne na trzy gru­py:

-ami­no­kwa­sy egzo­gen­ne – orga­nizm nie potra­fi ich syn­te­ty­zo­wać same­mu,

-ami­no­kwa­sy względ­nie egzo­gen­ne – są nie­zbęd­ne do pra­wi­dło­we­go funk­cjo­no­wa­nia, jed­nak są syn­te­ty­zo­wa­ne w pew­nej ilo­ści (nie­wy­star­cza­ją­cej), w związ­ku z czym powin­ni­śmy dostar­czyć je z die­tą,

-ami­no­kwa­sy endo­gen­ne – mogą być syn­te­ty­zo­wa­ne przez orga­nizm.

Budo­wa bia­łek w ustro­ju moż­li­wa jest tyl­ko wte­dy, gdy mamy odpo­wied­nią pulę ami­no­kwa­sów. Mogą one pocho­dzić, zarów­no z bia­łek pokar­mo­wych na bie­żą­co tra­wio­nych i wchła­nia­nych do krwi, jak i z obec­nych już w orga­ni­zmie bia­łek, któ­re ule­ga­ją roz­ło­że­niu do posta­ci wol­nych ami­no­kwa­sów i mogą zostać ponow­nie wyko­rzy­sta­ne na bie­żą­ce potrze­by orga­ni­zmu.

Źró­dłem bia­łek zwie­rzę­cych są mię­so, ryby, pro­duk­ty nabia­ło­we, takie jak mle­ko, fer­men­to­wa­ne napo­je mlecz­ne, sery twa­ro­go­we i doj­rze­wa­ją­ce oraz jaja. Cha­rak­te­ry­zu­ją się one obec­no­ścią wszyst­kich ami­no­kwa­sów egzo­gen­nych  w  odpo­wied­nich ilo­ściach i pro­por­cjach, a przy­swa­jal­ność jest bli­ska biał­ku wzor­co­we­mu (biał­ko jaja kurze­go).

Biał­ka roślin­ne nato­miast, czę­sto nazy­wa­ne są biał­ka­mi nie­peł­no­war­to­ścio­wy­mi, ponie­waż w ich skła­dzie bra­ku­je jed­ne­go z ami­no­kwa­sów egzo­gen­nych lub część z nich wystę­pu­je w nie­wy­star­cza­ją­cych ilo­ściach, spra­wia­jąc że dany ami­no­kwas sta­je się ogra­ni­cza­ją­cym. Jed­nak rośli­ny jako gru­pa zawie­ra­ją wszyst­kie ami­no­kwa­sy, więc odpo­wied­nio je łącząc moż­na spra­wić, że pro­duk­ty wza­jem­nie się uzu­peł­nią. Do naj­bo­gat­szych źró­deł biał­ka roślin­ne­go nale­żą rośli­ny strącz­ko­we, pro­duk­ty zbo­żo­we oraz rośli­ny ole­iste takie jak orze­chy czy nasio­na.

Mając na wzglę­dzie te infor­ma­cje, nie powin­ni­ście mar­twić się o to, że nie dostar­czy­cie pra­wi­dło­wej ilo­ści biał­ka wraz z die­tą. Wręcz nale­ża­ło­by przyj­rzeć się ilo­ści pro­duk­tów mięsnych/ nabia­ło­wych i wyklu­czyć je/ zastą­pić rośli­na­mi. Z pew­no­ścią więk­szo­ści osób wyj­dzie to na zdro­wie.

For Vers-24, War­saw

_____

POLECAJCIE:

Komentarze

komen­ta­rzy