Tekst: Julia Szułdrzyńska
Zdję­cia: loc.gov, pinterest.com

Szpie­dzy wie­lo­krot­nie odgry­wa­li ogrom­ne zna­cze­nie w prze­bie­gu histo­rii. Wpły­wa­li na wyni­ki wojen, prze­pływ infor­ma­cji oraz życie ogrom­nej ilo­ści ludzi. Mimo że jest to zaję­cie koja­rzo­ne głów­nie z męż­czy­zna­mi, kobie­ty rów­nież nie raz wyka­za­ły się ogrom­ną odwa­gą, spry­tem i inte­li­gen­cją zdo­by­wa­jąc oraz prze­ka­zu­jąc pouf­ne infor­ma­cje jako podwój­ne agent­ki. Poznaj­cie naj­słyn­niej­sze z nich, któ­re dzię­ki swo­im dzia­ła­niom na zawsze zapi­sa­ły się na kar­tach historii.

Mata Hari

A wła­ści­wie Mar­ga­re­tha Geer­tru­ida Zel­le. Uro­dzi­ła się w 1876 roku w Holan­dii. Już jako 18-lat­ka zosta­ła wyda­lo­na ze szko­ły za romans z dyrek­to­rem. W tam­tych cza­sach taki wystę­pek był czymś nie­do­pusz­czal­nym i zamknął jej szan­se na dal­szą edu­ka­cję. Uzna­ła, że sko­ro jest nie­wy­kształ­co­na, jedy­ne co jej pozo­sta­ło to zna­le­zie­nie boga­te­go męża. Zaczę­ła prze­glą­dać licz­ne ofer­ty matry­mo­nial­ne, by w koń­cu poznać w ten spo­sób, star­sze­go od niej o dwa­dzie­ścia lat, kapi­ta­na Rudol­fa McLe­oda. Po kil­ku mie­sią­cach zna­jo­mo­ści para wzię­ła ślub. Ich rela­cja była nie­zwy­kle tok­sycz­na. Dziew­czy­na zaba­wia­ła się za pie­nią­dze męża i w szyb­kim tem­pie roz­trwo­ni­ła cały jego mają­tek. Po uro­dze­niu dzie­ci zamiast poświę­cić się roli mat­ki, wda­wa­ła się w licz­ne romanse.

Po nie­dłu­gim cza­sie nastą­pi­ła sepa­ra­cja, a Mar­ga­re­tha nie mia­ła żad­nych środ­ków do życia. Posta­no­wi­ła zostać pro­sty­tut­ką. Jed­nak szyb­ko zauwa­ży­ła, że chce cze­goś wię­cej, pra­gnie zno­wu bywać na salo­nach i pro­wa­dzić wystaw­ne życie. W tym celu posta­no­wi­ła zostać tancerką.

Mimo iż nie posia­da­ła wybit­nych zdol­no­ści tanecz­nych, każ­dy jej występ był nie­sa­mo­wi­tym wido­wi­skiem. Odzia­na w deli­kat­ne, zwiew­ne sza­ty, wśród egzo­tycz­nych deko­ra­cji poru­sza­ła się w rytm wschod­niej muzy­ki. Ocza­ro­wa­ła w ten spo­sób wie­lu męż­czyzn, zaj­mu­ją­cych czę­sto wyso­kie stanowiska.

„Nigdy nie umiałam dobrze tańczyć. Ludzie przychodzili mnie oglądać, bo byłam pierwszą, która ośmieliła się publicznie występować zupełnie nago.”

Wła­śnie wte­dy przy­ję­ła pseu­do­nim Mata Hari. Szyb­ko zro­bi­ło się o niej gło­śno w całej Euro­pie. Nie­ste­ty jed­nak nie na dłu­go. I woj­na świa­to­wa gwał­tow­nie zakoń­czy­ła jej spek­ta­ku­lar­ną karierę.

Z powo­dów kło­po­tów finan­so­wych zgło­si­ła się do fran­cu­skie­go wywia­du ofe­ru­jąc szpie­go­stwo w zamian za milion fran­ków. Nie­dłu­go póź­niej tra­fi­ła do aresz­tu pod­czas odby­wa­nia podró­ży do oku­po­wa­nej Bel­gii. Przy­zna­ła się do współ­pra­cy z Fran­cu­za­mi, któ­rzy z kolei temu zaprze­czy­li i naka­za­li ode­słać Matę do Hisz­pa­nii. Tam zaczę­ła obra­cać się wśród wpły­wo­wych ludzi i prze­ka­zy­wać do Pary­ża infor­ma­cje zdo­by­te od Niem­ców. W cza­sie kie­dy Mata Hari prze­by­wa­ła w Hisz­pa­nii, do Pary­ża dotar­ła infor­ma­cja o nie­miec­kim agen­cie przy­by­łym do tego kra­ju. Aresz­to­wa­no ją i mimo wyja­śnień kobie­ty, że tak napraw­dę nigdy nie dzia­ła­ła na korzyść Nie­miec i współ­pra­co­wa­ła wyłącz­nie z Fran­cu­za­mi, nie chcia­no jej wie­rzyć. Kontr­wy­wiad fran­cu­ski nie dopusz­czał myśli, że mogła nastą­pić pomył­ka i poj­ma­no nie­wła­ści­wą oso­bę. Holen­der­ka zosta­ła uzna­na za win­ną i 15 paź­dzier­ni­ka 1917 roku zosta­ła rozstrzelana.

Do tej pory postać Maty Hari budzi wie­le kon­tro­wer­sji. Jej licz­ne dzia­ła­nia nadal owia­ne są tajem­ni­cą. Jed­no jest pew­ne – spo­ro namie­sza­ła pod­czas jed­ne­go z naj­więk­szych kon­flik­tów zbroj­nych w dzie­jach świa­ta. Infor­ma­cje, któ­re posia­da­ła i prze­my­ca­ła zawie­ra­ły waż­ne dane, mogą­ce w zna­czą­cy spo­sób wpły­nąć na bieg wyda­rzeń. Nie do koń­ca jed­nak wia­do­mo jaki mia­ły one wpływ na wynik wojny.

Krystyna Skarbek

Przy­szła na świat w 1908 roku w War­sza­wie. Pocho­dzi­ła z żydow­skiej rodzi­ny. Na wieść o wybu­chu woj­ny prze­do­sta­ła się do Anglii, gdzie zosta­ła przy­ję­ta do agen­cji bry­tyj­skie­go wywia­du – Kie­row­nic­twa Ope­ra­cji Spe­cjal­nych (SOE). Pod pseu­do­ni­mem Chri­sti­ne Gra­nvil­le podró­żo­wa­ła po Euro­pie zbie­ra­jąc infor­ma­cje wywia­dow­cze, któ­re dostar­czy­ły Chur­chil­lo­wi cen­nych infor­ma­cji na temat pla­no­wa­nej nie­miec­kiej inwa­zji na ZSRR. W następ­nych latach, dzia­ła­jąc pod róż­ny­mi pseu­do­ni­ma­mi bra­ła udział w licz­nych akcjach na róż­nych kon­ty­nen­tach. W 1945 roku, pod­czas poby­tu w Kairze, zosta­ła demo­bi­li­zo­wa­na. Co cie­ka­we, po zakoń­cze­niu służ­by pra­co­wa­ła jako tele­fo­nist­ka, poko­jów­ka, a nawet sprze­daw­czy­ni w domu towa­ro­wym Har­rods. Kie­dy była ste­war­de­są na stat­ku, pozna­ła Den­ni­sa Mul­dow­neya, któ­ry póź­niej, w 1952 zamor­do­wał ją w lon­dyń­skim hote­lu z powo­du odrzu­co­nych przez nią oświadczyn.

Ethel Rosenberg

Przed II woj­ną świa­to­wą Ethel wyemi­gro­wa­ła z Rosji do Ame­ry­ki. Nale­ża­ła tam do par­tii komu­ni­stycz­nej, gdzie pozna­ła swo­je­go przy­szłe­go męża, Juliu­sa. Po roz­po­czę­ciu woj­ny, mał­żeń­stwo zaan­ga­żo­wa­ło się w kam­pa­nię na rzecz przy­stą­pie­nia Ame­ry­ki do koali­cji anty­hi­tle­row­skiej. Rosen­ber­go­wie coraz moc­niej popie­ra­li Sta­li­na i jego działania.

Kie­dy brat Ethel pra­co­wał nad kon­struk­cją soczew­ki do bom­by ato­mo­wej, wykradł prób­kę mate­ria­łu roz­sz­cze­pial­ne­go ze strze­żo­ne­go labo­ra­to­rium. Ethel napi­sa­ła na ten temat szcze­gó­ło­wą pra­cę, któ­rą następ­nie prze­ka­za­ła wywia­do­wi sowiec­kie­mu. Była to nie­zwy­kle cen­na infor­ma­cja, gdyż pró­bo­wa­no wła­śnie nad roz­pra­co­wać ame­ry­kań­ską broń ato­mo­wą. W 1951 mał­żon­ko­wie zosta­li oskar­że­ni o zdra­dę pań­stwa. Roz­po­czął się gło­śny pro­ces, okre­śla­ny „Pro­ce­sem stu­le­cia”. Ethel i Julius do same­go koń­ca utrzy­my­wa­li o swo­jej nie­win­no­ści. Po dwóch latach ska­za­ni zosta­li na śmierć na krze­śle elek­trycz­nym. Odkry­te w póź­niej­szych cza­sach doku­men­ty wyraź­nie wska­zu­ją na ich winę. Z pew­no­ścią ode­gra­li oni klu­czo­wą rolę w opra­co­wa­niu sowiec­kie­go pro­gra­mu atomowego.

For Vers-24, Warsaw

_____

POLECAJCIE:

Komentarze

komentarzy