Chociaż osobowość to coś, o czym rozmawiamy przez cały czas opisując innych ludzi, definicja osobowości może być dla wielu zaskoczeniem, ponieważ psychologowie nie zgadzają się co do jednej definicji. Osobowość jest opisywana jako charakterystyczne wzorce myśli, uczuć i zachowań, które sprawiają, że dana osoba jest unikalna. Prościej mówiąc, wszystko to, co czyni cię tobą.
Naukowcy odkryli, że chociaż niektóre czynniki zewnętrzne mogą wpływać na sposób wyrażania pewnych zachowań, osobowość pochodzi od człowieka. Chociaż niektóre aspekty osobowości mogą się zmieniać wraz z wiekiem, osobowość pozostaje spójna przez całe życie.
Rozwój osobowości to główny temat zainteresowań od wielu lat. Od momentu powstania psychologii jako odrębnej nauki, badacze zaproponowali różne teorie wyjaśniające, w jaki sposób rozwija się nasza osobowość.
Rozwój osobowości odnosi się do tego, jak z upływem czasu kształtują się wzorce zachowań, które składają się na niepowtarzalną, unikalną osobowość każdej osoby. Na kształtowanie się osobowości może wpływać genetyka, środowisko i społeczeństwo. W wyniku interakcji tych wszystkich czynników kształtowana jest osobowość.
Aby zrozumieć psychologię osobowości, ważna jest świadomość tego, jak działa osobowość:
- Osobowość jest zorganizowana i spójna. Mamy tendencję do wyrażania pewnych aspektów naszej osobowości w różnych sytuacjach, a nasze reakcje są na ogół stabilne.
- Osobowość jest ogólnie stabilna, ale może na nią wpływać środowisko. Na przykład, podczas gdy twoja osobowość może prowadzić do nieśmiałości w sytuacjach społecznych, nagły wypadek może skłonić cię do przyjęcia bardziej otwartego i przejęcia podejścia.
- Osobowość powoduje określone zachowania. Reagujemy na ludzi i przedmioty w swoim otoczeniu w oparciu o naszą osobowość. Na każdy aspekt życia wpływa osobowość.
Dzięki przeprowadzonym badaniom psychologowie dowiedzieli się nieco więcej o tym, co wpływa na osobowość, a także o tym, jak osobowość wpływa na nasze zachowania.
Oto niektóre z wniosków:
- Kolejność urodzenia wpływa na osobowość – pierworodne dzieci są często opisywane jako „apodyktyczne” lub „odpowiedzialne”, podczas gdy ostatnio narodzone dzieci są opisywane jako „nieodpowiedzialne” i „impulsywne”. W badaniach znaleziono jednak niewiele dowodów potwierdzających związek między kolejnością urodzenia a charakterem. Jedno z badań wykazało, że kolejność urodzenia może wpływać na wybory przyjaciół. Pierworodni mają tendencję do przebywania w towarzystwie innych pierworodnych, dzieci w średnim wieku z innymi dziećmi w średnim wieku, a urodzone jako ostatnie z innymi ostatnio urodzonymi.
- Osobowość jest stosunkowo stabilna – w długotrwałych badaniach osobowości większość cech osobowości pozostaje stabilna przez całe życie. Trzy aspekty, które zmieniają się wraz z wiekiem, to poziom niepokoju, życzliwość i chęć do nowych doświadczeń. W miarę upływu lat ekstrawersja i neurotyczność mają tendencję spadkową, podczas gdy sumienność i ugodowość rosną.
- Pięcioczynnikowy model osobowości – w przeszłości badacze spierali się ile dokładnie istnieje cech osobowości. Obecnie wielu badaczy osobowości popiera pięcioczynnikową teorię osobowości, która opisuje pięć szerokich wymiarów osobowości, które składają się na osobowość człowieka. Jest to tak zwana „wielka piątka”, obejmująca pięć czynników osobowości: neurotyczność, ekstrawersję, otwartość na doświadczenie, ugodowość i sumienność.
- Osobiste preferencje – osobowość może wpływać na prawie każdy wybór, jakiego dokonujesz w życiu codziennym. Jedno z badań wykazało, że osoby, które identyfikowały się jako konserwatywne, miały wyższą cechę osobowości zwaną uporządkowaniem, podczas gdy osoby, które identyfikowały się jako liberalne, miały wyższą empatię.
- Zaburzenia osobowości – badacze zidentyfikowali szereg czynników, które mogą przyczyniać się do powstawania zaburzeń osobowości. Czynniki te to: genetyka, przemoc słowna, trauma dziecięca, wysoka wrażliwość i relacje z rówieśnikami.
Osobowość czyni nas tym, kim jesteśmy, nic dziwnego, że jest źródłem fascynacji zarówno w nauce, jak i w życiu codziennym. Zrozumienie psychologii osobowości, tego jak działa osobowość, może nam pomóc w lepszym poznaniu siebie.
Tekst: Martyna Ludwiniak