Styl życia

Kilka faktów na temat osobowości 

Chociaż osobowość to coś, o czym rozmawiamy przez cały czas opisując innych ludzi, definicja osobowości może być dla wielu zaskoczeniem, ponieważ psychologowie nie zgadzają się co do jednej definicji. Osobowość jest opisywana jako charakterystyczne wzorce myśli, uczuć i zachowań, które sprawiają, że dana osoba jest unikalna. Prościej mówiąc, wszystko to, co czyni cię tobą. 

Kilka faktów na temat osobowości 

Zdję­cia: Devin Ave­ry z Unsplash

Naukow­cy odkry­li, że cho­ciaż nie­któ­re czyn­ni­ki zewnętrz­ne mogą wpły­wać na spo­sób wyra­ża­nia pew­nych zacho­wań, oso­bo­wość pocho­dzi od czło­wie­ka. Cho­ciaż nie­któ­re aspek­ty oso­bo­wo­ści mogą się zmie­niać wraz z wie­kiem, oso­bo­wość pozo­sta­je spój­na przez całe życie.

Roz­wój oso­bo­wo­ści to głów­ny temat zain­te­re­so­wań od wie­lu lat. Od momen­tu powsta­nia psy­cho­lo­gii jako odręb­nej nauki, bada­cze zapro­po­no­wa­li róż­ne teo­rie wyja­śnia­ją­ce, w jaki spo­sób roz­wi­ja się nasza osobowość.

Roz­wój oso­bo­wo­ści odno­si się do tego, jak z upły­wem cza­su kształ­tu­ją się wzor­ce zacho­wań, któ­re skła­da­ją się na nie­po­wta­rzal­ną, uni­kal­ną oso­bo­wość każ­dej oso­by. Na kształ­to­wa­nie się oso­bo­wo­ści może wpły­wać gene­ty­ka, śro­do­wi­sko i spo­łe­czeń­stwo. W wyni­ku inte­rak­cji tych wszyst­kich czyn­ni­ków kształ­to­wa­na jest oso­bo­wość. 

Aby zro­zu­mieć psy­cho­lo­gię oso­bo­wo­ści, waż­na jest świa­do­mość tego, jak dzia­ła osobowość:

  1. Oso­bo­wość jest zor­ga­ni­zo­wa­na i spój­na. Mamy ten­den­cję do wyra­ża­nia pew­nych aspek­tów naszej oso­bo­wo­ści w róż­nych sytu­acjach, a nasze reak­cje są na ogół stabilne.
  2. Oso­bo­wość jest ogól­nie sta­bil­na, ale może na nią wpły­wać śro­do­wi­sko. Na przy­kład, pod­czas gdy two­ja oso­bo­wość może pro­wa­dzić do nie­śmia­ło­ści w sytu­acjach spo­łecz­nych, nagły wypa­dek może skło­nić cię do przy­ję­cia bar­dziej otwar­te­go i prze­ję­cia podejścia.
  3. Oso­bo­wość powo­du­je okre­ślo­ne zacho­wa­nia. Reagu­je­my na ludzi i przed­mio­ty w swo­im oto­cze­niu w opar­ciu o naszą oso­bo­wość. Na każ­dy aspekt życia wpły­wa osobowość.

Dzię­ki prze­pro­wa­dzo­nym bada­niom psy­cho­lo­go­wie dowie­dzie­li się nie­co wię­cej o tym, co wpły­wa na oso­bo­wość, a tak­że o tym, jak oso­bo­wość wpły­wa na nasze zachowania.

Oto nie­któ­re z wniosków:

  1. Kolej­ność uro­dze­nia wpły­wa na oso­bo­wość – pier­wo­rod­ne dzie­ci są czę­sto opi­sy­wa­ne jako „apo­dyk­tycz­ne” lub „odpo­wie­dzial­ne”, pod­czas gdy ostat­nio naro­dzo­ne dzie­ci są opi­sy­wa­ne jako „nie­od­po­wie­dzial­ne” i „impul­syw­ne”. W bada­niach zna­le­zio­no jed­nak nie­wie­le dowo­dów potwier­dza­ją­cych zwią­zek mię­dzy kolej­no­ścią uro­dze­nia a cha­rak­te­rem. Jed­no z badań wyka­za­ło, że kolej­ność uro­dze­nia może wpły­wać na wybo­ry przy­ja­ciół. Pier­wo­rod­ni mają ten­den­cję do prze­by­wa­nia w towa­rzy­stwie innych pier­wo­rod­nych, dzie­ci w śred­nim wie­ku z inny­mi dzieć­mi w śred­nim wie­ku, a uro­dzo­ne jako ostat­nie z inny­mi ostat­nio urodzonymi.
  2. Oso­bo­wość jest sto­sun­ko­wo sta­bil­na – w dłu­go­trwa­łych bada­niach oso­bo­wo­ści więk­szość cech oso­bo­wo­ści pozo­sta­je sta­bil­na przez całe życie. Trzy aspek­ty, któ­re zmie­nia­ją się wraz z wie­kiem, to poziom nie­po­ko­ju, życz­li­wość i chęć do nowych doświad­czeń. W mia­rę upły­wu lat eks­tra­wer­sja i neu­ro­tycz­ność mają ten­den­cję spad­ko­wą, pod­czas gdy sumien­ność i ugo­do­wość rosną. 
  3. Pię­cio­czyn­ni­ko­wy model oso­bo­wo­ści – w prze­szło­ści bada­cze spie­ra­li się ile dokład­nie ist­nie­je cech oso­bo­wo­ści. Obec­nie wie­lu bada­czy oso­bo­wo­ści popie­ra pię­cio­czyn­ni­ko­wą teo­rię oso­bo­wo­ści, któ­ra opi­su­je pięć sze­ro­kich wymia­rów oso­bo­wo­ści, któ­re skła­da­ją się na oso­bo­wość czło­wie­ka. Jest to tak zwa­na „wiel­ka piąt­ka”, obej­mu­ją­ca pięć czyn­ni­ków  oso­bo­wo­ści: neu­ro­tycz­ność, eks­tra­wer­sję, otwar­tość na doświad­cze­nie, ugo­do­wość i sumien­ność. 
  4. Oso­bi­ste pre­fe­ren­cje – oso­bo­wość może wpły­wać na pra­wie każ­dy wybór, jakie­go doko­nu­jesz w życiu codzien­nym. Jed­no z badań wyka­za­ło, że oso­by, któ­re iden­ty­fi­ko­wa­ły się jako kon­ser­wa­tyw­ne, mia­ły wyż­szą cechę oso­bo­wo­ści zwa­ną upo­rząd­ko­wa­niem, pod­czas gdy oso­by, któ­re iden­ty­fi­ko­wa­ły się jako libe­ral­ne, mia­ły wyż­szą empatię.
  5. Zabu­rze­nia oso­bo­wo­ści – bada­cze ziden­ty­fi­ko­wa­li sze­reg czyn­ni­ków, któ­re mogą przy­czy­niać się do powsta­wa­nia zabu­rzeń oso­bo­wo­ści. Czyn­ni­ki te to: gene­ty­ka, prze­moc słow­na, trau­ma dzie­cię­ca, wyso­ka wraż­li­wość i rela­cje z rówie­śni­ka­mi. 

Oso­bo­wość czy­ni nas tym, kim jeste­śmy, nic dziw­ne­go, że jest źró­dłem fascy­na­cji zarów­no w nauce, jak i w życiu codzien­nym. Zro­zu­mie­nie psy­cho­lo­gii oso­bo­wo­ści, tego jak dzia­ła oso­bo­wość, może nam pomóc w lep­szym pozna­niu sie­bie. 

Tekst: Mar­ty­na Ludwiniak

Komentarze

komentarzy

Related posts
Styl życia

Jak wstać wcześnie? Oto skuteczne strategie

Czy wcze­sne wsta­wa­nie to dla Cie­bie kosz­mar? Nie martw się, nie jesteś sam! Dla wie­lu osób poran­ne godzi­ny są cza­sem wal­ki mię­dzy chę­cią drzem­ki a potrze­bą roz­po­czę­cia dnia. Ale nie musi być tak cięż­ko. Istnieją…
Więcej
Styl życia

Jak przełamać lody: sztuka prowadzenia małej rozmowy

Czy kie­dy­kol­wiek czu­łeś się nie­pew­nie pod­czas pierw­sze­go kon­tak­tu z nowo pozna­ny­mi ludź­mi? Czy moment roz­mo­wy z oso­bą, któ­rą dopie­ro co spo­tka­łeś, wyda­je Ci się wyjąt­ko­wo stre­su­ją­cy? Nie martw się, nie jesteś sam. Dla wie­lu z…
Więcej
Vers24 Bloguje

Jak sobie radzić z kryzysowym zmęczeniem? 

Rok 2020 nas nie roz­piesz­cza. Pan­de­mia COVID-19 od mie­się­cy jest dla wszyst­kich poważ­nym źró­dłem zmar­twień i stre­su (w dodat­ku bez bli­skie­go koń­ca). Dodat­ko­wo docho­dzi do róż­nych pro­te­stów na tle poli­tycz­nym i spo­łecz­nym. Wie­lu z nas…
Więcej