70 lat temu w polskim designie rozpoczęła się era „nowoczesności” – wcześniej rzemiosło artystyczne rozpatrywano wyłącznie w dwóch kategoriach: „funkcjonalne” i „użytkowe”. Obiekty z lat 50.–70. wyróżniają się abstrakcyjnym deseniem, żywymi kolorami i asymetrycznym kształtem, a artyści, zainspirowani Zachodem, zaczęli inaczej podchodzić do sztuki użytkowej. To właśnie słowo „nowoczesność” stoi w samym centrum październikowej odsłony wystawy designu w DESA Unicum. Na jakie przedmioty szczególnie warto zwrócić uwagę?

Dru­ga poło­wa lat 50. XX wie­ku w Pol­sce to czas odwil­ży pro­jek­to­wej. Spod unie­sio­nej nie­co żela­znej kur­ty­ny prze­bi­ja się powiew nowe­go, wno­sząc do pol­skiej sztu­ki atmos­fe­rę Zacho­du. Nie omi­nę­ło to tak­że desi­gnu – odtąd w odnie­sie­niu do obiek­tów użyt­ko­wych naj­chęt­niej posłu­gi­wa­no się ter­mi­nem „nowo­cze­sny”. Wysta­wa „Design. Obli­cza nowo­cze­sno­ści” w DESA Uni­cum ofe­ru­je sze­ro­ki wybór obiek­tów wyko­ny­wa­nych seryj­nie, ale i tych eks­po­nu­ją­cych indy­wi­du­al­ne moż­li­wo­ści pro­jek­tan­tów. Meble, por­ce­la­na, szkło, a nawet… war­szaw­ski neon. Boga­ta kolek­cja desi­gnu to grat­ka dla miło­śni­ków pięk­nych, nowo­cze­snych wnętrz i sztu­ki użyt­ko­wej. 

Neon „Jubiler” – symbol nowoczesnej Warszawy

Neon to noc­ny ksią­żę paź­dzier­ni­ko­wej wysta­wy desi­gnu w DESA Uni­cum. W latach 80. XX w. roz­świe­tlał sza­rą rze­czy­wi­stość War­sza­wy rogu uli­cy Kru­czej i Alei Jero­zo­lim­skich. Cała kom­po­zy­cja skła­da­ła się z trzech czę­ści: duże­go neo­nu u góry budyn­ku, ele­men­tu deko­ra­cyj­ne­go łań­cu­cha na całej ele­wa­cji oraz pre­zen­to­wa­ne­go na aukcji napi­su „Jubi­ler”, liczą­ce­go nie­mal 3 m sze­ro­ko­ści i ponad 2 m wyso­ko­ści. Nale­ży pod­kre­ślić, że neon był nie tyl­ko rekla­mą mar­ki, ale przede wszyst­kim sym­bo­lem nowo­cze­sno­ści, atrak­cją dziel­ni­cy i punk­tem orien­ta­cyj­nym mia­sta. Był brosz­ką ówcze­snej rze­czy­wi­sto­ści z cha­rak­te­ry­stycz­ną typo­gra­fią i sty­li­zo­wa­nym fran­cu­skim “r”, kali­gra­ficz­nie pod­kre­śla­ją­cym cały napis. Wyko­naw­cą neo­nu było Sto­łecz­ne Przed­się­bior­stwo Insta­la­cji Reklam Świetl­nych, fir­ma, któ­ra jako pierw­sza po woj­nie zaję­ła się rekla­mą świetl­ną i sze­ro­ko poję­tą infor­ma­cją wizualną.

Najmodniejszy regał tego roku

Moż­na śmia­ło powie­dzieć, że Wysta­wa Świa­to­wa z roku 1958 dała impuls do kształ­to­wa­nia się sty­lu, któ­ry prze­szedł do histo­rii pod nazwą bruk­sel­ski. Miał on ogrom­ny wpływ na kon­cep­cje pro­jek­to­we przed­mio­tów deko­ra­cyj­nych i użyt­ko­wych Euro­py Środ­ko­wej, a szcze­gól­nie roz­go­ścił się w Cze­cho­sło­wa­cji. Pre­zen­to­wa­ne na wysta­wie czte­ry eks­po­na­ty – dwie komo­dy, sto­lik kawo­wy oraz regał – to kwin­te­sen­cja sty­lu bruk­sel­skie­go. Zwłasz­cza ponad­cza­so­wy regał pro­jek­tu Ludvi­ka Vola­ka, wyko­na­ny z fan­ta­zyj­nie uło­żo­nych pasm sklej­ki, prze­ży­wa obec­nie rene­sans i zysku­je wciąż nowych miło­śni­ków. To wie­lo­funk­cyj­ny mebel, któ­ry może słu­żyć jako regał na książ­ki, kwiet­nik, a nawet jako ścian­ka oddzie­la­ją­ca wnę­trze. Wyróż­nia się na tle innych mebli epo­ki oraz tych powsta­ją­cych dzi­siaj – pół­ki two­rzą cie­ka­wą geo­me­trycz­ną kom­po­zy­cję, na któ­rej znaj­dzie się miej­sce na wszyst­ko. Regał powstał w fir­mie Dře­vo­pod­nik Hole­šov, któ­ra zosta­ła zało­żo­na w 1958 roku i spe­cja­li­zo­wa­ła się w two­rze­niu wyso­kiej jako­ści mebli drewnianych.

Ozdoby do każdego wnętrza

Na wysta­wie „Design. Obli­cza nowo­cze­sno­ści” nie zabra­kło też sze­ro­kie­go wybo­ru drob­nych przed­mio­tów codzien­ne­go użyt­ku, takich jak pate­ry, ser­wi­sy do kawy, wazo­ny oraz wszel­kie­go rodza­ju figu­rek ozdob­nych. Obec­ne na eks­po­zy­cji i pod­czas aukcji deko­ra­cje rewe­la­cyj­nie spraw­dzą się zarów­no w nowo­cze­snych miesz­ka­niach, jak i tych urzą­dzo­nych w sty­lu vin­ta­ge. Dzię­ki przy­stęp­nym cenom dostęp­ne są dla każ­de­go, nie tyl­ko dla kolek­cjo­ne­rów.  

Jed­nym z naj­waż­niej­szych zadań posta­wio­nych przed pro­jek­tan­ta­mi Insty­tu­tu Wzor­nic­twa Prze­my­sło­we­go pod koniec lat 50. było stwo­rze­nie kame­ral­nej rzeź­by dosto­so­wa­nej do nie­wiel­kie­go metra­żu ówcze­snych miesz­kań. W prze­ci­wień­stwie do zazwy­czaj oka­za­łych figur z fajan­su, por­ce­la­ny czy brą­zu, któ­re zdo­bi­ły wnę­trza doby bel­le épo­que i mię­dzy­woj­nia, nowe for­my były nie­wiel­kich roz­mia­rów, lek­kie i z łatwo­ścią mie­ści­ły się na pół­kach rega­łu czy meblo­ścian­ki. Jed­nym z nie­kwe­stio­no­wa­nych mistrzów figu­rek był Lubo­mir Toma­szew­ski. Oprócz figur zwie­rzę­cych – char­tów, wiel­błą­dów, byków czy lisów – nie­zwy­kle ele­ganc­ką for­mą wyróż­nia­ły się posta­ci ludz­kie, a zwłasz­cza kobie­ce. Zgod­nie z wypra­co­wa­ny­mi przez twór­ców epo­ki zało­że­nia­mi pro­jek­tant uka­zy­wał posta­ci w spo­sób suma­rycz­ny, ogra­ni­cza­jąc się do uwy­pu­kle­nia jed­nej głów­nej cechy. Była ona jed­nak tak dobit­nie pod­kre­ślo­na, że pomi­mo sil­ne­go uprosz­cze­nia deta­lu, a wręcz pozba­wie­nia posta­ci pew­nych ele­men­tów, z łatwo­ścią roz­po­zna­je­my uchwy­co­ną w muzycz­nym unie­sie­niu „Śpie­wacz­kę” czy przy­wo­dzą­cą na myśl sko­ja­rze­nia z tym, co odle­głe i egzo­tycz­ne, „Kobie­tę egzo­tycz­ną”. Na wysta­wie oprócz figu­rek Lubo­mi­ra Toma­szew­skie­go zna­la­zły się tak­że przed­sta­wia­ją­ce zwie­rzę­ta for­my Mie­czy­sła­wa Naru­sze­wi­cza z por­ce­li­tu, któ­re odnaj­dą się tak­że we współ­cze­snych wnętrzach.

Oprócz wysta­wy „Design. Obli­cza nowo­cze­sno­ści” w ramach DESA DESIGN DAYS w domu aukcyj­nym DESA Uni­cum zapla­no­wa­no wie­le cie­ka­wych spo­tkań i bez­płat­nych wykła­dów dostęp­nych dla wszyst­kich. Jed­nym z nich jest opro­wa­dza­nie po wysta­wie szkła Alek­san­dry Kujaw­skiej z udzia­łem artyst­ki. W show­ro­omie DESA Home zapre­zen­to­wa­ne zosta­nie 11 wazo­nów z nowej serii „In My Forest”, stwo­rzo­nej spe­cjal­nie do kolek­cji DESA Home Today i zre­ali­zo­wa­nej w Hucie Szkła Tade­usza Wrze­śnia­ka pod Tar­no­wem. Alek­san­dra Kujaw­ska to obec­nie jed­no z naj­waż­niej­szych nazwisk pol­skie­go desi­gnu. Artyst­ka zna­la­zła się w tym roku wśród nagro­dzo­nych tytu­łem must have, przy­zna­wa­nym pod­czas Łódź Design Festi­val, któ­ry wyróż­nia naj­lep­sze pol­skie pro­duk­ty, pocho­dzą­ce od rodzi­mych pro­jek­tan­tów i producentów.

DESA DESIGN DAYS

Miej­sce: DESA Uni­cum, ul. Pięk­na 1A 

Ter­min: sobo­ta, 7.10.2023

• Godz. 12:00: „Design. Obli­cza nowo­cze­sno­ści” – opro­wa­dza­nie kura­tor­skie po wysta­wie przedauk­cyj­nej z Mariu­szem Pen­dra­szew­skim (DESA Unicum)
• Godz. 13:00: „Pięk­ne i prze­my­śla­ne – o pro­jek­tach Han­ny Lachert” – roz­mo­wa z Kata­rzy­ną Jasio­łek, autor­ką książ­ki „Han­na Lachert. Wygo­da waż­niej­sza niż pięk­no”; pro­wa­dzą­cy: Mariusz Pen­dra­szew­ski (DESA Unicum)
• Godz. 14:00: „Ksią­żę­ta war­szaw­skiej nocy. Neo­ny doby PRL‑u” – wykład Julii Majew­skiej (Uni­wer­sy­tet Warszawski)
• Godz. 15:00: „Orga­ni­ca” – opro­wa­dza­nie po wysta­wie Alek­san­dry Kujaw­skiej z udzia­łem artystki

Kura­to­rzy wysta­wy: Wero­ni­ka Roś i Mariusz Pendraszewski

Wysta­wa „Design. Obli­cza nowo­cze­sno­ści”: 5–12.10.2023

Aukcja: 12.10.2023, godz. 19:00, dom aukcyj­ny DESA Uni­cum, ul. Pięk­na 1A, Warszawa

Tekst/zdjęcia: mate­ria­ły prasowe

Komentarze

komentarzy